توهم سرطان ، خطرناک تر از خودِ سرطان!

ترس از سرطان شاید به این دلیل باشد که با وجود پیشرفت علم پزشکی. مهار و کنترل سرطان هنوز کار سختی است. همین قضیه می تواند ترس و بعد توهم سرطان را به وجود بیاورد. توهم بیماری در علم روان شناسی زیر گروه بیماری «خودبیمارگونه» یا «بیمار انگاری» به حساب می آید و بیشتر برای کسانی پیش می آید که فکر می کنند بیمارند ولی علائم بالینی، نشانه ها و نظر پزشکان خلاف این هاست با این حال اما فرد مبتلا خود را بیمار می داند و به فکر درمان است.

اگر شما هم از این دسته هستید و فکر می کنید سرطان دارید و گوشتان هم به حرف پزشکان بدهکار نیست، این مطلب را از دست ندهید.

خرچنگ نماد سرطان است. دیدن یک خرچنگ که به طرف شما می آید، نشانه بروز توهم سرطان نیست. توهم سرطان بیشتر یک بیماری رفتاری است و با انجام بعضی رفتارها و اعمال بروز می کند. پس اگر این نشانه ها را دارید، به فکر درمان بیفتید.

اگر از صبح تا شب، تمام وقت خود را در بیمارستان و درمانگاه به سر می برید. اگر هر روز پشت در مطب یکی از متخصصان در انتظار نوبتتان هستید. اگر بیش از آنچه روتین است، آزمایش می دهید. اگر به حرف های پزشکتان بی اعتمادید و هر روز پزشکتان را عوض می کنید. اگر با وجود نرمال بودن همه آزمایش هایتان مدام آن ها را تکرار می کنید، اگر در کانال های تلگرامی مدام به دنبال نشانه های سرطان می گردید. اگر گزینه اول سرچتان در اینترنت مشخصات انواع سرطان هاست، بدانید که به بیماری توهم سرطان مبتلا شده اید.

چگونه نرمال باشید:

شش ماه یک بار دوره زمانی مناسب برای انجام آزمایش های روتین است، مگر این که مثلا در آزمایش یا سونوگرافی تان به طور خاص زمان دیگری را ذکر کرده باشند یا این که پزشک معالجتان خواسته باشد، دوره آزمایش شما را به دوره دیگری تغییر دهید که البته این ها به طور خاص نشانه بروز بیماری نیست بلکه نشانه انجام بررسی های بیشتر است، پس نگران نباشید.

حساسیت بیش از اندازه:

درد ناحیه پشت سرتان ممکن است از خستگی و بی خوابی شب قبل باشد، علائم تومور مغزی و سرطان فقط درد در این نواحی نیست. تاری دید، تهوع، حواس پرتی، سرگیجه و اختلاف رفتاری از دیگر علائم سرطان هستند. اگر انگشتتان گزگز می کند، شاید به خاطر خواب رفتگی باشد، با یک بار بروز یک عارضه شما به سرطان مبتلا نمی شوید. حساسیت بیش از اندازه در علائم رفتاری بدنتان هم اطرافیانتان را به دردسر می اندازد و هم شما را به یک توهمی تبدیل می کند.

چگونه نرمال باشید:

تقریبا همه سرطان ها علائم مشخصی دارند که با هم بروز می کنند، البته یا کمتر یا بیشتر و برای هر فردی هم تقریبا یکسان نیست؛ مثلا سرطان ریه، با درد، سرفه های شدید و حتی سرفه های خونی و تنگی نفس همراه است. پس اگر نشانه غیرمنتظره ای دیدی، به جای حساسیت بیش از اندازه کمی تامل و درباره آن تحقیق کنید.

بزرگ نمایی: 

از کاه کوه ساختن، نشانه دیگری است که به توهم سرطان دچار شده اید. طبق نظر روان شناسان، کسانی که به توهم سرطان مبتلا می شوند، ادراک درستی از واقعیت بیماری سرطان ندارند. شما معتقدید که سرطان در کل خطرناک است، در صورتی که هر نوع سرطان گریدها و درجه های مختلفی دارد. کما این که بعضی از سرطان ها قابل کنترل و درمان هستند. درواقع سرطان را یک غول بی شاخ و دم غیرقابل کنترل می دانید که قرار است تمام کنترل زندگی تان را به دست بگیرد.

روان شناسان اعتقاد دارند که متوهم ها خطای شناختی دارند. آن ها یک نشانه کوچک را به یک فاجعه تبدیل می کنند، درواقع شما با یک ذره بین بزرگ نما آنچه که ممکن است مهم نباشد، مهم می کنید.

چگونه نرمال باشید:

تمرکز کنید و علائم واقعی تان را با پزشک در میان بگذارید. شما با بزرگ نمایی و بزرگ کردن بیماری تان به خود کمک نمی کنید بلکه با آن تعریفی که از درد و بیماری تان دارید، مسیر درمانی تان را هم تغییر می دهید.

توهم سرطان چرا به وجود می آید؟

چه چیزی باعث می شود توهم به سراغتان بیاید. مشخصا برای هر بیماری، پیش زمینه ای وجود دارد. اگر این پیش زمینه ها را دارید، به فکر حذفشان باشید وگرنه به دردسر می افتید.

دانش بیش از اندازه:

مطلع بودن خوب است اما داشتن اطلاعات بیش از اندازه از سرطان ممکن است کار دستتان بدهد. بیماری سرطان، علائم بروز و نشانه های آن، همگی بحث های تخصصی و علمی پزشکی هستند، خیلی از مسائل مربوط به سرطان را نمی توان در روزنامه ها، مجله ها یا فضای مجازی پیدا کرد، پس به جای این که وقتتان را صرف خواندن مقاله های تقسیم سلولی و تومورشناختی بکنید، ذهنتان را آرام کنید و مسائل را به متخصصانی که 12 سال درس خوانده اند، بسپارید.

تجربیات بد:

تصورش را بکنید که یک از اعضای خانواده یا یکی از دوستانتان، به بیماری سرطان مبتلا شده باشد و شما از نزدیک تمام مراحل درمان، رشد بیماری و تمامی مشکلاتی را که او تحمل کرده است، دیده اید، همه این ها خاطره بدی را در ذهن شما به جا خواهدگذاشت. طبق نظر روان شناسان، کسانی که از نزدیک با بیماری اطرافیانشان  رو به رو بوده اند، بیشتر در معرض خطر هستند، در فکر آن ها یک تصور و باور بنیادین به وجود می آید که سرطان خطرناک است و نمی شود با آن مقابله کرد. همین طرز فکر استعداد بروز توهم سرطان را به وجود می آورد. این مسئله می تواند در مواقعی حتی برای پرستاران و کارکنان بیمارستانی هم به وجود بیاید.

استرس:

اگر دویدن مادر ورزش هاست، استرس هم مادر بیماری هاست. استرس آسیب پذیری شما درواقع استعداد بیماری ها را بیشتر می کند. استرس درواقع استعداد بیماری را هم بالا می برد. اگر در زندگی روزمره تان تحت تاثیر استرس هستید، خاطره بدی هم از سرطان دارید، هر کدام از این ها می تواند افکارتان را فعال کند و شما را به یک توهمی تبدیل کند.

چطور می توان توهم سرطان را درمان کرد؟

بیماری توهم سرطان یک بیماری روان شناسی است. شما از یک خطای ادراکی برخوردارید و با این خطای شناختی نمی توانید به خودتان کمک کنید. توهم سرطان جزء مشکلات اضطرابی است و نمی شود راهکارهایی در حد یک صفحه برای آن ارائه کرد. اگر با توجه به اطلاعات این مطلب به توهم بیماری گرفتارید بهترین کار این است که به متخصص روان شناسی در حوزه سلامت مراجعه کنید.

فکر نکنید که هر کسی که پایش به مرکز روان شناسی باز شد، قرار است با یک بغل قرص و داروی رنگارنگ از آن جا خارج شود. در این بیماری، دارو خط اول درمان نیست. بیماری متوهم ها فکری است، دارو می تواند گاهی در افکار اثر بگذارد ولی برای تغییرات اساسی در این افکار باید مداخلات روان شناسی انجام شود.

درمان مداخلاتی:

روان شناسان اعتقاد دارند که تنها راه درمان بیماران توهم سرطان تغییر در طرز فکرشان است. این راه هم تنها به کمک تکنیک ها و ترفندهای روان شناسی انجام می شود؛ مثلا یکی از آن ها به کاربردن تکنیک احتمالات است. در این روش، روان شناس احتمال بیمار شدنتان را با این تکنیک بررسی می کند. با توجه به تکنیک و ترفندهای روان شناسی، روان شناس به شما کمک می کند تا در افکارتان تغییر دهید.

با تشکر از دکتر حمید پورشریفی، دانشیار روان شناسی سلامت و دکتر حسین شاکر، متخصص داخلی

هفته نامه همشهری جوان/ لیلا شوقی